Wyjaśnienia MPiPS w sprawie art. 209(1) znowelizowanego Kodeksu pracy

Znowelizowany Kodeks pracy, który wchodzi w życie od 18 stycznia 2009 roku, nakłada na pracodawców obowiązek wyznaczania pracowników do wykonywania czynności w zakresie ochrony przeciwpożarowej i ewakuacji pracowników, a także do udzielania pierwszej pomocy. Jest to realizacja dyrektywy Rady 89/391/EWG z 1989 r. w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy. Dyrektywa obowiązuje wszystkich pracodawców, bez względu na liczbę zatrudnianych pracowników.
 
Przed nowelizacją Kodeksu pracy MPiPS prowadziło przez kilka lat negocjacje z  Komisją Europejską, wyjaśniając, że postanowienia tej dyrektywy są już wypełniane przez obowiązującą ustawę z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej. Komisja nie przyjęła tych wyjaśnień i w marcu 2007 roku wystąpiła na podstawie art. 226 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską z wezwaniem do usunięcia uchybienia, a następnie w styczniu 2008 roku z uzasadnioną opinią odnośnie tego naruszenia. Polsce groziły wysokie kary w przypadku niewdrożenia dyrektywy unijnej.
 
Przepisy znowelizowanego Kodeksu pracy nie zmieniają obowiązków pracodawców w sprawie wykonywania czynności w zakresie ochrony przeciwpożarowej. Odsyłają one bowiem do wspomnianej ustawy o ochronie przeciwpożarowej. W rozdziale 2  ustawy zapisano, że  osoby wykonujące czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej muszą posiadać co najmniej wykształcenie średnie i ukończone szkolenie inspektorów ochrony przeciwpożarowej.
 
Wywiązywanie się z tego obowiązku nie stanowiło w przeszłości problemu dla dużych przedsiębiorstw. Jednak, wraz z transformacją gospodarczą i powstaniem wielu małych firm, sytuacja zasadniczo się zmieniła. Pracodawcy, zatrudniający jedną lub kilka osób, mogą mieć problemy z wyznaczaniem pracownika do tego zadania, zwłaszcza w kontekście wymagań kwalifikacyjnych – posiadania przez niego wymaganego w ustawie średniego wykształcenia.
 
Dlatego Minister Pracy i Polityki Społecznej Jolanta Fedak zwróciła się 8 stycznia 2009 r. do Głównego Inspektora Pracy Państwowej Inspekcji Pracy Tadeusza Zająca z prośbą o niekorzystanie z posiadanych uprawnień, dotyczących karania pracodawców za niespełnianie wymagań kwalifikacyjnych przez pracowników wyznaczonych do wykonywania czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej i ewakuacji pracowników. Minister proponuje wykorzystywanie w większym stopniu innych środków prewencyjnych. Równocześnie MPiPS podejmie próbę przekonania Komisji Europejskiej do wprowadzenia zmian legislacyjnych, uwzględniających potrzeby także małych przedsiębiorstw.